کمپرسور اسکرو نوعی کمپرسور جابجایی مثبت است که از دو روتور مارپیچی در هم قفل شده برای فشرده سازی هوا یا گاز استفاده می کند. این نوع کمپرسور به دلیل قابلیت اطمینان، راندمان بالا و توانایی کارکرد مداوم، در صنایع مختلف کاربرد فراوانی دارد. برای درک بهتر عملکرد این دستگاه، لازم است با اجزای کمپرسور اسکرو آشنا شویم:

1. واحد هواساز (Air End): قلب کمپرسور اسکرو، واحد هواساز است. این بخش شامل دو روتور مارپیچی (یکی نر و دیگری ماده) است که درون یک محفظه قرار دارند.
• نقش: با چرخش روتورها، حجم فضای بین آن‌ها و محفظه کاهش می‌یابد و هوای ورودی به تدریج فشرده می‌شود. طراحی مارپیچی روتورها امکان فشرده سازی پیوسته هوا را فراهم می‌کند.
2. موتور الکتریکی (Electric Motor): نیروی محرکه لازم برای چرخش روتورهای واحد هواساز توسط موتور الکتریکی تامین می‌شود.
• نقش: موتور با تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی، روتور نر را به چرخش در می‌آورد و روتور ماده نیز به واسطه درگیری با روتور نر، به حرکت در می‌آید. قدرت موتور متناسب با ظرفیت و فشار کاری کمپرسور انتخاب می‌شود.
3. سیستم مکش هوا (Air Intake System): این سیستم وظیفه ورود هوای محیط به داخل کمپرسور را بر عهده دارد.
• فیلتر هوا (Air Filter): از ورود ذرات گرد و غبار و آلاینده‌ها به داخل واحد هواساز جلوگیری می‌کند. هوای تمیز باعث افزایش طول عمر قطعات داخلی و بهبود عملکرد کمپرسور می‌شود.
• شیر ورودی (Inlet Valve): میزان هوای ورودی به کمپرسور را تنظیم می‌کند. این شیر ممکن است به صورت دستی یا اتوماتیک (بر اساس میزان مصرف هوا) کنترل شود.
4. سیستم روغن کاری (Lubrication System) (در کمپرسورهای روغنی): در کمپرسورهای اسکرو روغنی، روغن نقش حیاتی در عملکرد دستگاه ایفا می‌کند.
• مخزن روغن (Oil Sump): محل نگهداری روغن است.
• پمپ روغن (Oil Pump): روغن را با فشار به قسمت‌های مختلف کمپرسور پمپاژ می‌کند.
• فیلتر روغن (Oil Filter): ذرات معلق و آلودگی‌ها را از روغن جدا می‌کند تا از آسیب دیدن قطعات جلوگیری شود.
• خنک‌کننده روغن (Oil Cooler): حرارت ناشی از فشرده سازی را از روغن جذب کرده و آن را خنک می‌کند. روغن خنک به حفظ دمای مناسب کمپرسور کمک می‌کند.
5. سیستم جداسازی روغن از هوا (Air-Oil Separation System) (در کمپرسورهای روغنی): پس از فشرده سازی در کمپرسورهای روغنی، هوا با ذرات روغن مخلوط می‌شود.
• مخزن جداکننده (Separator Tank): مخلوط هوا و روغن وارد این مخزن می‌شود.
• سپراتور (Separator Element): با استفاده از روش‌های مختلف (مانند نیروی گریز از مرکز و فیلتراسیون)، روغن را از هوای فشرده جدا می‌کند. هوای خروجی باید حاوی حداقل میزان روغن باشد.
6. سیستم خنک کننده هوا (Air Cooling System): هوای فشرده خروجی از واحد هواساز معمولاً دمای بالایی دارد.
• افترکولر (Aftercooler): یک مبدل حرارتی است که دمای هوای فشرده را کاهش می‌دهد. این کار باعث افزایش چگالی هوا و کاهش میزان رطوبت آن می‌شود. خنک‌کننده‌ها می‌توانند هوایی یا آبی باشند.
7. مخزن ذخیره هوا (Air Receiver Tank): هوای فشرده تولید شده در این مخزن ذخیره می‌شود تا در صورت نیاز به طور یکنواخت در سیستم توزیع شود.
• نقش: مخزن از نوسانات فشار جلوگیری کرده و امکان تامین هوای مورد نیاز در پیک مصرف را فراهم می‌کند.
8. سیستم کنترل (Control System): عملکرد کمپرسور توسط یک سیستم کنترلی نظارت و تنظیم می‌شود.
• تابلو برق (Control Panel): شامل کلیدها، نشانگرها و مدارهای کنترلی است.
• سنسورها (Sensors): پارامترهای مختلف مانند فشار، دما و جریان را اندازه‌گیری می‌کنند.
• واحد کنترل مرکزی (Controller/PLC): اطلاعات سنسورها را پردازش کرده و عملکرد کمپرسور را بر اساس تنظیمات مورد نظر کنترل می‌کند.
9. شیرآلات (Valves): شیرهای مختلفی در کمپرسور اسکرو برای کنترل جریان هوا و روغن وجود دارند، از جمله:
• شیر یک طرفه (Check Valve): از بازگشت هوا یا روغن به قسمت‌های قبلی جلوگیری می‌کند.
• شیر اطمینان (Safety Valve): در صورت افزایش بیش از حد فشار، به طور خودکار باز شده و از آسیب دیدن دستگاه جلوگیری می‌کند.
• شیر تخلیه (Drain Valve): برای تخلیه مایعات جمع شده در مخزن جداکننده یا مخزن ذخیره استفاده می‌شود.

هر یک از این اجزا نقش حیاتی در عملکرد صحیح و کارآمد کمپرسور اسکرو ایفا می‌کنند. خرابی یا نقص در هر کدام از آن‌ها می‌تواند منجر به کاهش عملکرد، افزایش استهلاک و حتی توقف کامل دستگاه شود. نگهداری منظم و سرویس به موقع کمپرسور برای اطمینان از عملکرد بهینه و طول عمر بالای آن ضروری است.